บทความโดย ผศ.นรเศรษฐ์ อุดาการ
Asst.Prof. Norrasate Udakarn
The College of Music, Payap University
โรคซึมเศร้า เป็นโรคทางจิตเวชที่มีจำนวนผู้ป่วยเพิ่มมากขึ้นอย่างมากในปัจจุบัน ทั้งผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว
โรคซึมเศร้าจึงเป็นภัยเงียบที่ซุกซ่อนอยู่ภายในใจของทุกคน รอเวลาที่จะสำแดงอาการออกมา โดยที่เราไม่มีโอกาสรู้เลยว่าตนเองจะกลายเป็นผู้ป่วยของโรคซึมเศร้าเมื่อไหร่ หลายครั้งความรุนแรงของโรคได้นำไปสู่โศกนาฏกรรม ทั้ง ๆ ที่คนใกล้ชิดผู้ป่วยต่างยืนยันว่าไม่มีสัญญาณใดที่บ่งบอกถึงอาการของโรคซึมเศร้ามาก่อน
อย่างไรก็ตาม บทความนี้เราจะไม่ได้พูดถึงโรคซึมเศร้าในมุมมองทางการแพทย์ แต่ผ่านมุมมองของเสียงเพลงและดนตรี ในห้วงที่ผ่านมา มีงานวิจัยหลายชิ้นที่พยายามศึกษาแนวทางการบำบัดโรคซึมเศร้าผ่านเสียงเพลง หรือที่หลายคนเรียกว่าการใช้ดนตรีบำบัดความเครียด หรือ เพลงบำบัดโรคซึมเศร้า ซึ่งผมได้หยิบยก 10 บทเพลงที่แม้ว่าจะไม่สามารถรักษาโรคซึมเศร้าได้โดยตรง แต่ก็มีท่วงทำนองที่ช่วยผ่อนคลายความตึงเครียด และบรรเทาความบอบช้ำทางจิตใจได้ไม่มากก็น้อย กระนั้น ก่อนอื่นเราลองมาทำความรู้จักโรคซึมเศร้าเพิ่มเติมมากขึ้นอีกนิดหนึ่งครับ
โรคซึมเศร้า คือ
ก่อนที่จะเข้าสู่บทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้านั้น ลองมาทำความรู้จักเกี่ยวกับโรคซึมเศร้าเบื้องต้นเสียก่อน
โรคซึมเศร้าเป็นความผิดปกติของสมองที่มีผลกระทบต่อความนึกคิด อารมณ์ ความรู้สึก พฤติกรรมและสุขภาพกาย ซึ่งในคนส่วนใหญ่มักจะคิดว่าโรคซึมเศร้านั้น เป็นผลมาจากความผิดปกติของจิตใจเพียงด้านเดียว ซึ่งก็น่าจะแก้ไขให้หายได้ด้วยตัวเอง แต่ในความเป็นจริงแล้วโรคซึมเศร้าเป็นโรคที่เกิดจากความไม่สมดุลของสารสื่อประสาท 3 ชนิด คือ ซีโรโตนิน นอร์เอปิเนฟริน และโดพามีน
การพยุงให้สารทั้ง 3 นี้มีความสมดุลสามารถใช้ยาแก้ซึมเศร้าช่วยได้ แต่ในผู้ป่วยบางรายที่พบว่าตนเองป่วยเป็นโรคซึมเศร้าระดับเบื้องต้น ก็มีหลากหลายวิธีที่ช่วยปรับสมดุลของเคมีภายในสมองได้ โดยมีเพลงบำบัดโรคซึมเศร้า หรือ ดนตรีบำบัดความเครียด โรควิตกกังวล เป็นหนึ่งในวิธีที่ช่วยได้เช่นกันครับ
หลังจากเราพอจะเข้าใจสาเหตุของโรคซึมเศร้ากันแล้ว ต่อจากนี้ ก็จะเข้าสู่เนื้อหาของ 10 เพลงบำบัดโรคซึมเศร้ากันนะครับ โดยต้องขอบอกก่อนว่า บางบทเพลงก็มาจากความเห็นส่วนตัวในแง่มุมของเนื้อหา ความหมาย ที่เน้นการหนุนใจ ให้กำลังใจเป็นสำคัญ จึงอาจจะมีบทเพลงที่เก่าและดนตรีไม่ร่วมสมัยอยู่บ้างครับ แต่ก็ขอให้พิจารณาที่เนื้อหาและความหมายของบทเพลงนั้น ๆ นะครับ
“Firework” by Katy Perry
“Firework” เป็นบทเพลงหนึ่ง ที่ได้รับความนิยมอย่างมาก โดย Katy Perry นักร้องสาวชาวอเมริกัน โดยบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าและให้กำลังใจบทเพลงนี้ อยู่ในอัลบั้ม “Teenage Dream” ในปี 2010 ซึ่งบทเพลงให้กำลังใจบทนี้ เคยขึ้นถึงอันดับ 1 ของ Billboard Hot 100 และติดอันดับ Top Five สูงสุดของการจัดอันดับเพลงฮิตถึง 20 รายการทั่วทั้งประเทศสหรัฐอเมริกาและในยุโรป อีกทั้งยังได้รับรางวัลจาก Recording Industry Association of America (RIAA) เพราะทำยอดขาย Single ได้มากถึง 10 ล้านชุด
ในแง่ของเนื้อหาและความหมาย บทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าบทนี้ เต็มไปด้วยการให้กำลังใจ และปลุกความมั่นใจให้ผู้ฟังได้ลุกขึ้นยืนด้วยตนเองได้อีกครั้ง
“Cause baby you’re a firework. Come on show’em what your worth. Make’em go . . As you shoot across the sky.”
“สวัสดีวันจันทร์” โดย ฟักกลิ้ง ฮีโร่ feat. ปู พงษ์สิทธิ์
บทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้า ช่วยหนุนใจให้ผู้ที่ตกอยู่ในภาวะจิตใจตกต่ำ ไม่ว่าจะด้วยสาเหตุใด ๆ ให้กลับมามีกำลังใจเพื่อจะสู้ต่อ กับบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้า โดย 2 ศิลปินคุณภาพของไทย ปู พงษ์สิทธิ์ คัมภีร์ และคุณกอล์ฟ ฟักกิ่ง ฮีโร่ ที่มีความโดดเด่นเรื่องการหนุนใจคนทำงาน คนสู้ชีวิต เป็นดนตรีบำบัดความเครียดให้ผู้ป่วยมีกำลังใจ สู้ต่อเพื่อนาคต เพื่อคนที่คุณรัก เพื่อครอบครัวและเพื่อให้มีความหวังในการดำเนินชีวิตต่อไป
“ตราบใดที่สัญญาณชีพยังดี ฉันยังมีแรง อาจมีวันท้อ ถึงความอ่อนแรง พักเดียวเดี๋ยวก็หาย เพื่อคนที่รัก เพื่อสิ่งที่หวัง ฉันจึงยังไหว ตั้งเตือนหัวใจ เตือนไว้ว่าฉันยังคง ต้องไป ต่อไป . . .” จากคำร้อง “สวัสดีวันจันทร์” เพลงบำบัดโรคซึมเศร้า
“Keep Holding On” Avril Lavigne
“Keep Holding On” บทเพลงยอดนิยม ที่เหมาะสำหรับการใช้เป็นบทเพลงให้กำลังใจและเป็นบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าของ Avril Lavigne สุดยอดนักร้องและนักแต่งเพลงชาวแคนนาดา โดยบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าและเพลงให้กำลังใจบทนี้ เป็นบทเพลงประกอบภาพยนตร์เรื่อง “Eragon” แต่งทำนองและให้คำร้องโดย Lavigne และ Lukasz Gottwald ปล่อยออกมาให้ได้รับฟังกันครั้งแรกในวันที่ 17 เมษายน 2007 โดยบทเพลงนี้เป็นที่นิยมอย่างมากทั่วทั้งอเมริกาเหนือ
ด้วยเนื้อหาของคำร้องและความหมายที่ลึกซึ้ง ทำให้บทเพลงนี้สามารถนำมาแบ่งปันและใช้เป็นบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าได้ โดยท่วงทำนองและจังหวะที่เข้าสมัยกับกลุ่มคนวัยทำงานและวัยรุ่น ทำให้บทเพลงนี้ฟังติดหูได้ไม่ยากครับ ดังความหมายในท่อนหลักที่ว่า
“Keep holding on, Cause you know we’ll make it through. We’ll make it through. Just stay strong”
พอเพียงแค่เข็มแข็ง เราก็จะผ่านมันไปได้ เนื้อร้องบางส่วนจากบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าและให้กำลังใจ “Keep Holding On”
“I won’t give up” by Jason Mraz
Jason Mraz นักร้อง นักแต่งเพลงและนักกีต้าร์ชาวอเมริกัน เจ้าของบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้า “I won’t give up” บทเพลงในอัลบั้ม “Love is a Four Letter World” ถูกปล่อยออกมาครั้งแรกในวันที่ 26 ธันวาคม 2012 ผ่านช่องทาง iTunes ซึ่งดนตรีบำบัดความเครียด และบทเพลงบำบัดความท้อแท้บทนี้ เขียนขึ้นโดย Jason Mraz และ Michael Natter และอำนวยการสร้างโดย Joe Chiccarelli ดนตรีบำบัดโรคซึมเศร้าบทนี้เป็นแนว Folk-Pop หรือ Fole-Blue Ballade โดยเป็นบทเพลงที่มีความหมายในเชิงการให้กำลังใจ และหนุนใจให้ผู้ฟังยังคงเชื่อมั่น และมุ่งหน้าต่อไปด้วยแรงใจจากคนรอบข้าง เหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับการเป็นบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าที่จะสามารถหนุนใจ ผู้ที่ตกอยู่ในสภาพซึมเศร้าให้มีกำลังใจ ลุกขึ้นและออกจากอาการดังกล่าว อีกทั้งจะชี้ให้เห็นถึงความสำคัญและบทบาทของคนรอบข้าง ที่สามารถเข้ามาช่วยดูแลและรักษาใจของผู้ป่วยได้
“Cause even the stars, they burn. Some even fall to the earth. We’ve got a lot to learn.
God knows we’re worth it. No, I won’t give up”
“What a Wonderful World” by Louis Armstrong
บทเพลงนี้ถูกประพันธ์ขึ้นในช่วงเวลาที่โลก กำลังเผชิญกับความยากลำบากอย่างมาก ทั้งภาวะสงครามเวียดนาม ความขัดแย้งเรื่องการแบ่งแยกสีผิว เชื้อชาติ และปมปัญหาทางการเมืองที่กำลังระอุไปทั่วทั้งประเทศสหรัฐอเมริกา และทั่วทั้งโลก แต่กลับมีพลังแห่งการหนุนใจและให้กำลังอย่างมากมายมหาศาล โดยเฉพาะกับกลุ่มคนที่กำลังมองโลกในแง่ร้ายหรือกำลังตกอยู่ในสภาวะซึมเศร้า บทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าบทเพลงนี้ แต่งขึ้นโดย Bob Thiele และ David Weiss โดยขับร้องโดย Louis Armstrong และถูกปล่อยออกมาในปี 1967
บทเพลง “What a Wonderful World” เป็นบทเพลงหนึ่งที่กล่าวถึงความงดงามของสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่บนโลกของเรา ทั้งเรื่องราวและเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น โดยทั้งหมดเรา กลับมองข้ามความงดงามเหล่านั้นไป ซึ่งไปสนใจแต่การแก่งแย่ง ต่อสู้กันอย่างบ้าคลั่ง จนทำให้เราตกอยู่ในสภาวะเศร้า ซึ่งหากเพียงแค่ เราหยุดต่อสู้กัน และหันมามองสิ่งรอบตัวที่รายล้อมอยู่ เราก็จะพบกับความงดงาม เหมือนเป็นการเตือนใจ ว่าทุกสิ่งทุกอย่างล้วนอยู่ที่ตัวเรา ว่าเราจะคิดอย่างไร
ดังนั้นบทเพลงนี้ จึงเป็นอีกบทเพลงครับที่สามารถเป็นเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าได้เป็นอย่างดี ด้วยความหมายและเนื้อร้องที่ลึกซึ้ง และด้วยดนตรีที่ไพเราะสวยงาม และฟังสบายครับ
“Hero” by Mariah Carey
สุดยอดบทเพลงหนุนใจและบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้า ของนักร้องและนักแต่งเพลงชาวอเมริกัน Mariah Carey โดบบทเพลง ถูกปล่อยออกมาครั้งในวันที่ 19 ตุลาคม 1993 ในอัลบั้ม “Music box” ซึ่งแรกเริ่มบทเพลงนี้เขียนให้กับ Gloria Estefan เพราะทำนองและคำร้องไม่ค่อยเหมาะกับการร้องของ Mariah Carey แต่หลังจากมีการปรับเนื้อร้องให้เข้ากับเธอมากยิ่งขึ้น ทำให้ Carey สามารถร้องและถ่ายทอดบทเพลงให้ออกมาได้อย่างสมบูรณ์แบบ จนกลายเป็นหนึ่งในบทเพลงที่สามารถหนุนใจและให้กำลังใจคนได้อย่างมากมายเพลงหนึ่งของโลกดนตรี อีกทั้งยังสามารถนำมาใช้เป็นบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าได้อีกด้วยครับ
“And then a hero comes along, with the strength to carry on. And you cast your fears aside, and you know you can survive. So when you feel like hope is gone. Look inside you and be strong, and you’ll finally see the truth. That a hero lies in you.”
“If we hold on together” by Diana Ross
บทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าและบทเพลงให้กำลังใจที่ทรงพลังอย่างมากจากยุค 90s ขับร้องโดย Diana Ross หนึ่งในนักร้องคุณภาพระดับตำนานผู้ล่วงลับอีกหนึ่งท่าน เพลง “If we hold on together” ขอเพียงเรายึดมั่นกันเอาไว้ ไม่ว่าอะไรจะเข้ามาเราก็จะไม่มีวันสลายไปครับ เป็นความหมายที่ลึกซึ้งและกินใจเป็นอย่างมากของบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าบทเพลงนี้ โดยบทเพลงนี้เป็นเพลงประกอบภาพยนตร์การ์ตูนเรื่อง “The Land before time” ถูกปล่อยออกมาครั้งแรกในปี 1988 โดยเป็นบทเพลงในช่วง Ending Credits ของภาพยนตร์
ซึ่งเป็นบทเพลงที่มีเนื้อหา กินใจและหนุนใจเพื่อให้ผู้ฟังต่างมีกำลังใจ เพื่อที่จะต่อสู้กับอุปสรรคต่าง ๆ บทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าบทนี้ประพันธ์ขึ้นโดย James Horner และ Will Jennings เป็นอีกหนึ่งบทเพลงคุณภาพและทรงพลังอย่างมากจากอดีต ที่แม้จะออกมาเป็นเวลานาน แต่พลังและความหมายก็ยังคงตราตรึงและสามารถใช้เป็นบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าได้เป็นอย่างดีครับ
“Man In The Mirror” by Michael Jackson
อีกหนึ่งบทเพลงระดับตำนานของ “ราชาเพลง Pop” ชาวอเมริกัน Michael Jackson แต่งคำร้องและดนตรีโดย Glen Ballard และ Siedah Garrett ถูกปล่อยออกมาครั้งแรกในวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 1988 ในอัลบั้ม “Bad” ในปี 1987 โดยสามารถขึ้นไปติดอันหนึ่งของ Billboard Hot 100 ได้นานถึง 2 สัปดาห์ครับ
ด้านความหมายของบทเพลงนี้ ต้องบอกไว้ก่อนเลยครับว่าเป็นบทเพลงที่ทรงพลังและมีความหมายที่ดีมาก ๆ ครับ ดังที่เคยมีหลาย ๆ คน กล่าวไว้ว่า “ความเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ เริ่มต้นจากจุดเล็ก ๆ เสมอ” ซึ่งในบทเพลงนี้ก็สื่อความหมายว่าหากคุณจะเปลี่ยนแปลงสิ่งต่าง ๆ ก็ให้เริ่มต้นที่คนที่อยู่ในกระจก ตรงหน้าคุณ ซึ่งก็คือตัวคุณนั่นแหละครับ ทำให้บทเพลงนี้จึงสามารถนำมาหนุนใจและเป็นเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าได้เป็นอย่างดี โดยจะสามารถดึงผู้ฟังที่กำลังอยู่ในสภาวะตกต่ำ ซึมเศร้าให้ออกจากหลุมที่เขาตกลงไปได้ ด้วยความหมายและพลังจากบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าบทนี้ครับ
“I’m starting with the man in the mirror, I’m asking him to change his way. And no message could have been any clearer.
If you want make the world a better place, Take a look at yourself, and then make a change.”
“Thunder” by Imagine Dragons
เพลงนี้เป็นบทเพลงนี้ที่ค่อนข้างจะมีเนื้อหาและใจความต่างจากเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าเพลงอื่น ๆ ที่อยู่ในลำดับรายการครับ เพราะเพลงนี้เป็นบทเพลงที่ออกแนวปลุกใจ ให้ไฟในตัวคุณลุกโชนขึ้นอีกครั้ง ด้วยท่วงทำนองและจังหวะ (Rhythm) ที่สุดแสนจะเร้าใจ ทำให้รู้สึกฮึกเหิม และลุกขึ้นออกจากสภาวะซึมเศร้าที่คุณกำลังเป็นอยู่ ด้วยความหมายเชิงท้าชวนให้ลุกขึ้นมาทำในสิ่งที่เคยมีคนเคยสบประหมาดคุณ ว่าคุณจะไม่มีทางทำสำเร็จได้ แต่ในท้ายที่สุดเขาเหล่านั้น ก็ต้องตกมาอยู่ในสถานะที่เป็นรองเรา ดังในบทเพลงที่เคยมีแฟนคลับเคยดูถูกเพลงของพวกเขาไว้ แต่ท้ายที่สุดพวกเขาก็ประสบความสำเร็จ ในขณะที่คนกลุ่มนั้นก็เป็นได้แค่เพียงคนดูเท่านั้นครับ
ดังนั้นบทเพลงนี้ จึงสามารถเป็นดนตรีบำบัดโรคความวิตกกังวล ให้เรากล้าที่จะทำในสิ่งที่เราตั้งใจ ไม่กลัวคำสบประหมาดของผู้อื่น คือให้เราได้เป็นผู้กำหนดชะตากรรมและเส้นทางของเราด้วยตัวเราเองครับ
“ศรัทธา” โดย หิน เหล็ก ไฟ
เพลงบำบัดโรคซึมเศร้า บทเพลงหนุนกำลังใจให้คนที่ท้อแท้ต่อชีวิต เหนื่อยต่อการดำเนินชีวิต โดย วงดนตรี Rock ระดับตำนาน “หิน เหล็ก ไฟ” บทเพลงอำมตะ “ศรัทธา” หนึ่งในบทเพลงสุดฮิตของวงจากอัลบั้ม “Never Say Die” ผลิตโดยบริษัท RS Promotion ด้วยพลังของดนตรีและเนื้อร้องที่ให้พลัง กำลังใจให้ผู้ฟังเชื่อในศักยภาพของคน เชื่อมั่นว่าสักวันหนึ่งจะต้องเป็นวันที่ดี ให้คนที่ซึมเศร้ามีความหวัง และลุกขึ้นต่อสู้กับการดำเนินชีวิตต่อไป เป็นบทเพลงบำบัดโรคซึมเศร้าและดนตรีบำบัดความท้อแท้ที่ทรงพลังที่สุดเพลงหนึ่งของวงการดนตรีไทยครับ
ท้ายที่สุด บทเพลงทั้งหมดอาจจะเป็นเพียงเครื่องมือช่วยหรืออาจจะเป็นแค่บทเพลงธรรมดา หากเป็นบทเพลงที่ไม่ตรงกับความชอบหรือสภาวะซึมเศร้าของผู้ป่วย เพราะอย่างที่เคยกล่าวไว้ครับ ว่าอาการโรคซึมเศร้าเป็นอาการป่วยที่มีผลจากการทำงานที่ผิดปกติของระบบควบคุมในสมอง ดังนั้นการฟังเพลงเพียงอย่างเดียวย่อมไม่สามารถรักษาอาการนั้น ๆ ได้ครับ อีกทั้งยังมีบทเพลงอีกมากมาย ที่สามารถช่วยหนุนใจและให้กำลังใจผู้ฟังได้ซึ่งก็สุดแล้วแต่รสนิยม ความชอบและประสบการณ์ที่ผ่านมาของแต่ละบุคคลครับ
